یکی از مباحث مهم در علم مکانیک تهویه مطبوع هوا می باشد. انجام عملیات های مختلف بر روی هوا تا شرایط هوای محیط برای زیستن، کار کردن یا عملیات های صنعتی مختلف بهداشتی و راحت گردد را تهویه مطبوع می نامند.
تهویه مطبوع وظیفه دارد که شرایطی که باعث رفاه ساکنین یا انجام فرایند خاص می شود را تامین کند. به همین دلیل با توجه به کاربری های مختلف، سیستم های بسیاری در زمینه تهویه مطبوع طراحی شده است. سیستم های تهویه به دو بخش سرمایش و گرمایش تقسیم می شوند و در در مکان های مختلف بنا به شرایط از هر یک از آنها استفاده می شود.
به دلیل اینکه بخش عمده ای از زندگی انسان در داخل ساختمان ها می گذرد، ایجاد بهترین شرایط از نظر دما، رطوبت و… در داخل ساختمان می تواند بر روی رفتار و زندگی انسان تاثیر بگذارد. ایجاد شرایط مطلوب در داخل ساختمان ها چه محل زندگی یا محل کار یا… باشد اهمیت بسیاری دارد و به همین دلیل تهویه مطبوع ساختمان ها بسیار مهم می باشد و باید با توجه به نوع فعالیت بهترین دستگاه تهویه مطبوع انتخاب و تجهیز گردد.
سیستم های تهویه مطبوع را می توان با دیدگاه های مختلف به تقسیم بندی کرد
این دسته بندی با توجه به نوع سیال هر دستگاه انجام می شود.
هواساز مرکزی از این نوع سیستم تهویه مطبوع می باشد و یکی از سیستم هایی است که میتواند سرمایش و گرمایش (تهویه مطبوع کامل) را برای ساکنین آماده کند ولی ایراد اساسی آن، کانال های انتقال هوا و تعداد ادوات و تجهیزات مورد نیاز این سیستم است.
در این سیستم رطوبت هوا تغییر نمی کند و هزینه راه اندازی و نگهداری آن بسیار کم است. در فصول سرد آب در دیگ آب گرم، گرم می شود و برای گرمایش استفاده می گردد و در فصول سرد آب در چیلر خنک میگردد و برای سرمایش ساختمان استفاده می شود.
این سیستم تهویه مطبوع و مزایا و معایب هر دو سیستم ذکر شده را به همراه دارد.
این دسته بندی با توجه به کاربرد هر دستگاه انجام می شود.
برای سیستم تهویه مطبوع مرکزی میتوان چیلر و فن کویل را ذکر کرد.
در این سیستم تهویه مطبوع می توان کولر آبی همراه پکیج دیواری و شوفاژ را نام برد.
کولر گازی یا داکت اسپیلت برای سرمایش با موتورخانه مرکزی همراه با شوفاژ یا کویل آب گرم برای گرمایش
این دسته بندی با توجه به درجه حرارت هر دستگاه انجام می شود.
این سیستم یک سیستم تک فصل گرم کننده می باشد و می توان شوفاژ، بخاری یا شومینه را نام برد که در فصول سرد سال عمل گرمایش را انجام می دهند.
این سیستم یک سیستم تک فصلی سرد کننده است و می توان کولر آبی را نام برد که در فصول گرم سال سرمایش انجام می دهند.
این سیستم ها در فصول گرم، سرمایش و در فصول سرد، گرمایش ایجاد می کنند مانند چیلر و موتورخانه مرکزی همراه هواساز یا فن کویل است. این نوع از سیستم ها به علت راندمان بالا در در هزینه ها صرفه جویی می کنند و نسبت به سیستم های تهویه مطبوع تابستانی و تهویه مطبوع زمستانی ارجحیت دارند.
در تهویه مطبوع منازل باید شرایط مختلف را از جمله دما، رطوبت، کیفیت و تمیزی هوا و … کنترل کنیم. پس تهویه مطبوع در منازل مسکونی تنها خنک کردن هوا نمی باشد. دستگاه های تهویه مطبوع می تواند بر روی سلامتی ساکنین نیز تاثیر گذار باشد. به طور مثال قرار گرفتن در معرض گرد و غبار می تواند باعث بیماریهای تنفسی گردد.
امروزه در شهرها مردم بیشتر در آپارتمان های کوچک زندگی می کنند و برای آنکه فضاهای کوچک این واحد های مسکونی تهویه مناسب داشته باشند باید از سیستمهایی که برای این واحد ها مناسب است و هزینه زیادی ندارد، استفاده شود.
عوامل مختلف بر روی ظرفیت سرمایش و گرمایش سیستم تهویه مطبوع منازل تاثیر گذار است که می توان مساحت واحد مسکونی، تعداد اتاق ها، تعداد در و پنجره ها، ارتفاع سقف، شهر محل قرارگیری آپارتمان و … را نام برد.
در هنگام انتخاب سیستم تهویه مطبوع باید ظرفیت دستگاه با ظرفیت واحد مسکونی برابر باشد. در صورتی که ظرفیتی بیشتر از ظرفیت منزل انتخاب شود امکان دارد خانه به سرعت خنک شود، ولی رطوبت آن به خوبی کاهش نیابد و وجود رطوبت زیاد در خانه امکان رشد قارچ را افزایش می دهد.
در صورتی که ظرفیت دستگاه نسبت به ظرفیت واحد مسکونی کمتر باشد عملکرد دستگاه به درستی رخ نمی دهد و خانه دیرتر خنک می شود یا اصلاً خنک نمی گردد. به همین علت بهتر است قبل از خرید دستگاه های تهویه مطبوع ابتدا با کارشناسان مجرب و فنی صحبت کنید و ظرفیت دستگاه مشخص گردد تا بهترین دستگاه برای واحد مسکونی انتخاب شود که هزینه خرید و مصرف برق آن بهینه باشد.
سیستم های تهویه مطبوع دارای تنوع بسیاری می باشد با توجه به کیفیت هر یک از این سیستم ها قیمت تمام شده آن متفاوت می باشد پس باید در هنگام خرید سیستم های تهویه مطبوع بسیار دقت شود تا بهترین سیستم با توجه به نیاز ساکنین خریداری شود.
در ابتدا باید زیرساخت های ساختمان بررسی شود به طور مثال امکان کانال کشی برای سیستمهایی که نیاز به کانال دارند مانند هواساز یا داکت اسپلیت بررسی شود. مسئله دیگر که باید بسیار مورد توجه قرار بگیرد این است که قبل از از خرید این نوع از تجهیزات باید با کارشناسان و متخصصین با تجربه و متخصص مشورت شود تا ظرفیت سرمایش و گرمایش مورد نیاز واحد مسکونی محاسبه گردد تا بهترین دستگاه مناسب با آن واحد انتخاب شود.
با توجه به افزایش قیمت برق باید از سیستمهای تهویه مطبوعی استفاده شود که حدالامکان در مصرف برق صرفه جویی شود. به طور مثال میتوان از تکنولوژی اینورتر در سیستم های تهویه مطبوع همچون داکت اسپیلت، اسپیلت، مینی چیلر و … استفاده کرد.
یکی دیگر از از مواردی که باید در هنگام خرید آن توجه شود مسئله گارانتی محصولات است که باید محصولاتی با گارانتی مطمئن خریداری شود تا در صورت بروز مشکل از هزینه های ثانویه جلوگیری گردد.